آپاندیس، ضایعه کوچکی در سیستم گوارشی است که تقریبا 9 تا 10 سانتیمتر طول دارد. اما همین ضایعه کوچک، بحث های گسترده ای را در میان دانشمندان و متخصصان علوم پزشکی ایجاد کرده است. در حقیقت بحث بر این است که آیا این آپاندیس که مردم فقط درد آن را می شناسند، غیر از ایجاد ناراحتی و عمل جراحی، فایده ای هم برای بدن دارد؟
در حالی که بسیاری از پزشکان نظر بر آن دارند که عمل جراحی آپاندیس، ساده ترین و بی ضررترین عمل است و عارضه و مشکلی بعد از برداشتن آپاندیس برای سلامتی فرد پیش نمی آید، اما برخی دیگر از پزشکان و محققان باور دارند که آپاندیس نقش مهمی در سیستم ایمنی بدن بر عهده دارد.
برخی دیگر اظهار می دارند که آپاندیس یک عضو بازمانده از موجودات قبل از تکامل انسان است. مربوط به انسان های اولیه ای که غذای غالبشان، دانه های سخت و گیاهان بوده است.
این محققان می گویند که این ضایعه در انسان های اولیه برای شکستن و تجزیه دانه ها و غذاهای سخت و زبر کاربرد داشته است.
برخی پزشکان معتقدند که ضایعه اپاندیس به مرور زمان و طی تکامل انسان ها از بین خواهد رفت. در حالی که برخی دیگر باور دارند که این ضایعه با تمام فعالیت هایی که در بدن دارد یا ندارد، همیشه با انسان خواهد بود.
اما نتیجه نهایی این بحث ها به کجا رسید؟
محققان دانشگاه علوم پزشکی ایالت متحده امریکا اظهار می دارند که آپاندیس با راه اندازی مجدد سیستم گوارشی برای پس مانده های موادغذایی در روده، باکتری های خوب و موثر در سلامت روده را تولید و از آنها محافظت می کند. تیم ایمنی شناسی مرکز پزشکی دانشگاه داک اظهار می دارد که سیستم گوارشی انسان حاوی تعداد بالایی از باکتری هاست که در هضم و جذب مواد غذایی نقش مهمی را بر عهده دارند.
بنابراین بر اساس نتیجه گیری این محققان، نقش آپاندیس در بدن دوباره فعال کردن سیستم گوارشی است که آن هم با پرورش باکتری های خوب در آپاندیس امکان پذیر است.
همانطور که گفتیم بسیاری از پزشکان اظهار می دارند که آپاندیس عضو پس مانده ای است که هیچ عملکردی در بدن ندارد و چیزی غیر از یک لوله ته بسته در انتهای سکوم نیست. سکوم یا روده کور ساختار کیسه ای و کوچکی است که در ابتدای روده بزرگ قرار دارد و آپاندیس ضایعه ای است که در انتهای سکوم و در واقع در نزدیکی محل اتصال روده بزرگ به روده کوچک قرار دارد.
این ضایعه سرشار از سلول های لنفاوی سفید است که از این منطقه در برابر عفونت های میکروبی مهاجم محافظت می کند. از این رو نقش دیگر آپاندیس را در سیستم ایمنی بدن می دانند.
شایع ترین بیماری های آپاندیس در انسان ها، آپاندیسیت و سرطان آپاندیس است.
آپاندیسیت شرایطی است که آپاندیس ملتهب و دردناک می شود. در بیشتر موارد تنها راه درمان آپاندیسیت، برداشتن آپاندیس به روش لاپاراسکوپی یا لاپاراتومی است. اگر با وجود این التهاب و درد، درمان انجام نگیرد و درد تنها با مسکن ها تسکین یابد، آپاندیس پاره شده و یا به اصطلاح می ترکد.
این پارگی آپاندیس در ادامه به التهاب پرده صفاق یا همان پریتونیت منجر می شود و اگر باز هم مورد غفلت قرار گیرد، مرگ عارضه نهایی خواهد بود.
آیا برداشتن آپاندیس عارضه ای دارد؟
عمل جراحی برای برداشتن آپاندیس، عمل معمول و شایعی است. بسیاری از پزشکان معتقدند که این جراحی هیچ عارضه و خطری برای سلامتی فرد ندارد. اما مساله آن است که این عمل جراحی در زمان التهاب و عفونت آپاندیس انجام می گیرد. بنابراین خطرات و عوارض این جراحی بر اساس نوع عمل انجام شده، وضعیت سلامتی فرد و شدت التهاب و پارگی آپاندیس متنوع و گسترده است.
برخی خطرات برای تمام اعمال جراحی وجود دارند و در طی عمل، سلامتی فرد را تهدید می کنند، مانند پنومونی و اختلال اکسیژن رسانی، لخته شدن خون، فتق، حمله قلبی، نحوه واکنش به داروی بیهوشی و البته به ندرت خونریزی بیش از حد و مرگ.
اما برخی دیگر از عوارض، سلامتی فرد را بعد از اتمام جراحی، در دوران ریکاوری و در طول زندگی تهدید می کنند که شامل موارد زیر هستند:
- پریتونیت: عفونت خطرناک صفاق که منجر به گسترش التهاب و عفونت در تمام اعضای شکمی خواهد شد را پریتونیت می گویند. افراد مسن و بچه ها و خانم های باردار با احتمال بالاتری به این عارضه دچار خواهند شد.
ترکیدن آپاندیس منجر به عفونت خون و عفونت گسترده خواهد شد. عفونت خون با گردش در تمام عروق، تهدید جدی برای سلامتی خواهد بود. البته درمان آنتی بیوتیک راهکار مناسبی برای سرکوب این وضعیت خواهد بود.
- عفونت زخم: عفونت زخم عارضه بسیار شایع ترکیدن آپاندیس و پریتونیت است. علائم این عفونت شامل تب، قرمزی و ورم، التهاب، خونریزی یا بوی نامطلوب و چرک از ناحیه زخم می باشد.
- عفونت مجاری ادراری: تقریبا 11 بیمار از هر 1000 نفر عفونت مجاری ادراری بعد از جراحی را تجربه می کنند. از علائم این عفونت می توان به احساس سوزش ادراری، تب و ادرار کدر و تیره اشاره کرد.
- مشکلات روده و شکم: تقریبا 38 بیمار از هر 1000 بیمار، گرفتگی و انسداد روده بعد از عمل جراحی را تجربه می کنند. علت این انسداد، التهاب بافت های اطراف روده است که مانع عبور مدفوع و گاز در طول دستگاه گوارش خواهد شد. علائم این عارضه درد، بادکردن و نفخ شکم، صداهای غیرعادی در روده ها و البته یبوست است. یبوست عارضه بسیار شایع بعد از عمل جراحی برداشتن آپاندیس است. البته یکی از علت های خیلی پررنگ این یبوست مصرف داروهای مسکن توسط فرد برای سرکوب درد بعد از اتمام عمل جراحی و دوران بهبود است.
- درد: درد عارضه شایع بعد از هر عمل است. اگرچه شدت این علائم در افراد مختلف متفاوت خواهد بود. جراحان معمولا داروهای مسکن را برای دوران بعد از جراحی برای بیمار تجویز می کنند. البته علت دیگر این درد، تجمع گاز و هوا در روده و دستگاه گوارش طی عمل جراحی است و راه رفتن در روزهای بعد از جراحی، به دفع این گاز و کاهش درد کمک خواهد کرد.
- خستگی: خستگی شایع بعد از انجام اعمال جراحی از مصرف داروهای بیهوشی و البته داروهای سرکوب کننده درد ناشی می شود. لازم است بیمار بعد از جراحی خوب استراحت کند و بسته به شدت جراحی و وضعیت سلامتی خود، از فعالیت های شدید برای حداقل یک تا چهار هفته پرهیز کند.
