جهاد اقتصادی، موضوعی با ظرفیت و شعار مناسب و مؤثری است که تبیین درست آن می‌تواند فرصت جدیدی را در اختیار اقتصاد ایران قرار دهد. برای تداوم جهاد اقتصادی در طول سال‌های آینده بایستی یک بنیان و شالوده اقتصادی متناسب با شرایط ایران تعریف شود که سیاست‌های آن در دولت‌های مختلف تداوم یابد و بر اثر آن رشد اقتصادی پایدار در کشور ایجاد شود؛ یعنی تولید افزایش پیدا کند و از مصرف غیرضروری کاسته شود.
طرح مسئله جهاد اقتصادی به عنوان شعار محوری سال‌های گذشته، بیانگر نیاز کشور به یک حرکت جهادی جهت فائق آمدن بر مشکلات اقتصادی موجود، تحمل سختی‌های ناشی از تحریم‌های اقتصادی بین‌المللی و جهش در جهت حرکت به سمت پیشرفت خواهد بود.
مطرح‌شدن این شعار طبیعتاً باید بتواند توجه به موضوع اقتصاد را به منزله اولویت و مسئله اول کشور تبدیل نماید و همه فعالیت‌های مردم و دولت‌مردان را به سمت آن معطوف کند. بدیهی است به میزانی که کشورها در تولید و اقتصاد جهانی نقش دارند می‌توانند از آن به عنوان پشتوانه‌ای استوار برای ایفای نقش مؤثر در مسائل بین‌المللی و نیز در توسعه امنیت ملی خود بهره‌برداری نمایند. به همین جهت است که یافتن ملزومات جهاد اقتصادی می‌تواند تا حدود زیادی به عملیاتی شدن آن کمک نماید.
بازسازی و ایجاد روحیه جهادی در مردم و مسئولان
بازسازی و شکل‌گیری روحیه جهادی در مردم و دولت‌مردان نیازمند آن است که مردم در قالب‌های مشارکتی و با اعتماد نسبت به انجام امور عمومی یا وظایف جمعی خویش مسئولیت‌پذیری بالایی را نشان دهند و این نیازمند آن است که مسئولان در ابتدا در خود روحیه جهادی ایجاد کرده و در مرحله بعد بتوانند آموزش مناسب جهت انجام برنامه‌های فرهنگی و اقتصادی بلندمدت و هماهنگ‌سازی فعالیت‌های درون سازمانی و برون‌سازمانی در جهت پرهیز از دوباره‌کاری را در بین مردم داشته باشند. البته به دلیل سیاست زدگی سیاست‌های اقتصادی در سال‌های گذشته شاهد آن بوده‌ایم که مردم کمتر دارای روحیه جهادی برای مقابله با مشکلات و پیشبرد اهداف اقتصادی بوده‌اند که لازم است با ایجاد این روحیه در میان مردم و مسئولان، به جهاد اقتصادی به صورت عینی و واقعی پرداخته شود.
لزوم افزایش بهره وری
بهره وری موضوعی است که از ابعاد مختلف به آن نگریسته شده و هر روز کاربرد و اهمیت آن بیش از پیش روشن می‌شود. بهره وری موضوع مشترکی در اقتصاد و مدیریت به شمار می رود. با توجه به محدودیت منابع و نامحدود بودن نیازهای انسانی، افزایش جمعیت و رقابت شدید در اقتصاد جهانی، بهبود بهرهوری نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت است. بی‌گمان امروزه رشد و توسعه اقتصادی جوامع مختلف در نرخ رشد بهره وری آن‌ها نهفته است. کوشش برای افزایش نرخ بهره وری، کوشش برای زندگی و رفاه بهتر برای افراد و جامعه است. برای رسیدن به فردای بهتر باید رشد بهره وری را به طور مستمر دنبال نمود. یکی از اصلی‌ترین جهاتی که می‌بایست در جهاد اقتصادی مورد توجه قرار گیرد بهرهوری است. افزایش بهرهوری می‌تواند به شدت، اقتصاد را به سمت پیشرفت سوق دهد. همان طور در برنامه پنجم توسعه مطرح شده است که یک سوم رشد اقتصادی را بهرهوری شکل خواهد داد که در عمل چنین نشده است.
تقویت شرکت‌ها و اقتصاد دانش بنیان
یکی از محورهای مهم رویکرد جهاد اقتصادی حرکت به سمت اقتصاد دانش بنیان است. مبنای تولید ثروت در دنیا به تولید علم و فناوری و استفاده از آن‌ها وابسته است که جمهوری اسلامی نیز توسعه زیادی در حوزه علم و فناوری و دانشگاه‌ها به دست آورده است. طبق اسناد بالادستی مانند سند چشم‌انداز می‌بایست در پایان سال ۱۴۰۴ به رتبه اول تولید علم در منطقه دست یابیم، امروز این موفقیت حاصل‌شده و این امر نیز به دلیل همت و تلاش جوانان در دانشگاه‌های کشور است. بر اساس آمار و شاخص‌های جهانی ایران توانسته امروز رتبه اول تولید علم را در منطقه و رتبه اول رشد علم را در دنیا به دست آورد که این موفقیت‌ها جایگاه ویژه‌ای برای جمهوری اسلامی ایجاد کرده است؛ اما خلأ اصلی آن است که نتوانسته‌ایم آثار این رشد و توسعه علمی را در سطح جامعه شاهد باشیم. رفتن به سمت اقتصاد دانش بنیان یعنی اینکه بتوانیم از توسعه و انباشت عظیم علمی در کشور برای رفع مشکلات و رسیدن به شاخص‌های توسعه اقتصادی استفاده کنیم.
باید اقتصاد کشور را از اتکا به نفت و درآمدهای نفتی خارج کنیم و به سمت حوزه‌هایی مانند اقتصاد دانش بنیان برویم. شرکت‌ها و مؤسسات دانش بنیان به منظور همافزایی علم و ثروت، توسعه اقتصاد دانش‌محور، تحقق اهداف علمی و اقتصادی (شامل گسترش و کاربرد اختراع و نوآوری) و تجاری‌سازی نتایج تحقیق و توسعه (شامل طراحی و تولید کالا و خدمات) در حوزه فناوری‌های برتر و باارزش افزوده فراوان به ویژه در تولید نرم‌افزارهای مربوط تشکیل شده‌اند.
گسترش خصوصی‌سازی و واگذاری اقتصاد به مردم
یکی از الزامات جهاد اقتصادی، چابک سازی اقتصاد است که این مهم بدون مشارکت بخش خصوصی امکان‌پذیر نمی‌گردد. از کارکردهای بخش خصوصی آن است که دولت را از تنبلی و کم تحرکی خارج کرده و باانگیزه بالا بر راندمان کار تأثیرگذار است. ابلاغ سیاست‌های اصل ۴۴ از سوی مقام معظم رهبری در سال ۱۳۸۴ به منظور شتاب بخشیدن به اقتصاد در واقع به میدان آوردن ظرفیت بخش خصوصی و مردم در اقتصاد است. اصل مذکور و همچنین قانون چشم‌انداز و برنامه‌های توسعه اقتصادی، با هدف خصوصی‌سازی و آزادسازی فعالیت‌های اقتصادی برای سبک سازی دولت و برداشتن بندهای غیرضروری برای اینکه دولت بتواند به وظایف خطیر و مهم خود بپردازد به تصویب رسید.
ایجاد فرهنگ خرید محصول ایرانی
با توجه به نام‌گذاری سال ۹۱ به عنوان سال حمایت از کار و تولید داخلی به نظر می‌رسد این موضوع باید در رأس برنامه‌های دولت‌مردان برای اجرایی کردن جهاد اقتصادی در کشور قرار بگیرد. از این رو، لازم است با اجرای برنامه‌های تشویقی فرهنگ خرید محصول داخلی را در کشور نهادینه کرده و برای ایجاد اشتغال، مردم از تولید داخل مصرف نمایند و این فرهنگ را تبدیل به یک عزم ملی کنیم.
به نظر می‌رسد رسیدن به عزم جهادگونه در حوزه اقتصاد تنها راهحل برون‌رفت از مشکلات فعلی است. جهاد اقتصادی به عنوان تنها مسیری که می‌تواند تمام ظرفیت‌های نظام در حوزه اقتصاد را فعال نماید، باید به عنوان یک اکسیر شناخته شود.
جهاد اقتصادی مقدمه حماسه اقتصادی
جهاد اقتصادی زمینه و مقدمه ایجاد حماسه اقتصادی است؛ هم اکنون که به برکت نظام مقدس جمهوری اسلامی حماسه سیاسی با مشارکت گستره مردم فهیم کشورمان رقم خورده است، لازم است زمینه های جهاد اقتصادی توسط دستگاه ها و نهادهای مسئول بیش از پیش فراهم گردد و بروکراسی دست و پاگیر از سرراه تولید و پیشرفت اقتصادی خذف گردد تا حماسه اقتصادی نیز با همت و یاری مردم به منصه ظهور برسد.
