هرگاه فرزندى به دنیا آمد، در گوش راست او اذان و در گوش چپ او، باید اقامه گفته شود.
دیدار فرزندان
ان الله تعالى اذا اراد بعید خیرا، لم یمته حتى یریه الخلف. (1)
هرگاه خداوند بخواهد خیر و سعادت به بنده‌اى روى آورد، او را نمى‌میراند تا اینکه داراى فرزندى گردد و در زمان حیات خویش نسل و اولاد خود را مشاهده کند.
در بیان دیگرى از آن بزرگوار وارد شده است:
من مات بلا خلاف، فکاءن لم یکن بین الناس، ومن مات وله خلف فکاءن لم یکن. (2)
((هر کس بمیرد و از خود فرزندى به یادگار نگذارد، مثل این است که هرگز میان مردم زندگى نمى‌کرده و حیاتى نداشته است، اما هر کس از دنیا برود و از خود فرزندى به یادگار گذارد، مثل این است که نمرده و در میان مردم حیات دیگرى دارد.))
از امام رضا (علیه السلام) روایت شده است:
روزى حضرت موسى بن جعفر در محضر پدرش (امام صادق (علیه السلام)) سخنى گفت که موجب شگفتى و شادى پدر شد.
حضرت فرمود:
یا بنى! الحمد لله الذى جعلک خلفا من الاباء وسرورا من الابناء، وعوضا عن الاصدقاء. (3)
((فرزندم! سپاس خداى را که تو را جانشین و خلف پدران و مایه سرور و بهجت فرزندان و جانشین دوستان قرار داد)).
استغفار و دعای فرزندان برای والدین
عن ابى الحسن الرضا (علیه السلام): قال: قال رسول الله (صلى الله علیه و آله و سلم) ((لرجل تزوجها سوداء ولودا، ولا تزوجها حسناء عاقرا، فانى مباه بکم الامم، یوم القیامة، او ما علمت ان الولدان تحت العرش یستغفرون لابائهم یحضنهم ابراهیم وتربیهم سارة فى جبل من مسک وعنبر وزعفران. (4)
امام رضا (علیه السلام) فرمود: رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم) فرموده است: با زن سیاه‌چهره‌اى که ولود (بچه‌آور) باشد، ازدواج کنید و با زن زیبایى که عقیم باشد، تزویج نکنید. من روز قیامت با شما در میان امت‌هاى دیگر مباهات خواهم کرد. مگر نمى‌دانى که بچه‌ها در زیر عرش براى پدران خود استغفار مى‌کنند. حضرت ابراهیم (علیه السلام) از آنها سرپرستى کرده و ساره آنها را تربیت مى‌نماید.
دعاء اطفال امتى مستجاب ما لم یقارب الذنوب. (5)
دعاى کودکان امت من، تا هنگامى‌که به گناه نزدیک نشوند، مستجاب است.
سنت‌های به دنیا آمدن فرزند
امام رضا (علیه السلام) فرموده است:
اذا ولد مولود فاءذن فى اذنه الایمن، واقم فى اذنه الیسرى. (6)
هرگاه فرزندى به دنیا آمد، در گوش راست او اذان و در گوش چپ او، باید اقامه گفته شود.
روایات اسلامى‌فلسفه این عمل را پناهى در برابر القائات و لغزشهاى شیطانى ذکر کرده‌اند. (7)
عن الرضا (علیه السلام) عن ابائه، قال رسول الله (صلى الله علیه و آله و سلم): اختنوا اولادکم یوم السابع فانه اطهر، واسرع لنبات اللحم. (8)
امام رضا (علیه السلام) از پدرانش روایت کرده که حضرت رسول (صلى الله علیه و آله و سلم) فرمود: فرزندان خود را روز هفتم تولد ختنه کنید، زیرا به این وسیله پاکتر و زودتر گوشت مى‌روید.
عن الرضا (علیه السلام) فى کتابه الى الماءمون قال: والعقیقة عن المولود الذکر والانثى واجبة وکذلک تسمیته وحلق راءسه یوم السابع ویتصدق بوزن شعره ذهباء او فضة.
عن الرضا (علیه السلام): قال رسول الله: اغسلوا صبیانکم من الغمر، فان الشیطان یشم الغمر، فیفزع الصبى فى رقاده، ویتاءذى بها الکاتبان. (9)
حضرت رضا (علیه السلام) فرمود: حضرت رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم) فرموده است: دست و روى کودکان خود را از آلودگى ناشى از چربى بشویید و پاکیزه کنید زیرا شیطان بوى چربى را استشمام مى‌کند و در خواب، کودک را به وحشت مى‌اندازد و فرشتگان موکل او آزار مى‌بینند.
شیر دادن کودک
عن الرضا (علیه السلام): عن ابیه: قال رسوله الله (صلى الله علیه و آله و سلم): ((لیس للصبى لبن خیر من لبن امه)). (10)
حضرت رضا (علیه السلام) از پدرانش روایت کرده که حضرت رسول (صلى الله علیه و آله و سلم) فرمود: ((براى کودک چیزى بهتر از شیر مادرش نیست)).
حداکثر مدتى که براى شیردادن کودک مى‌توان در نظر گرفت، دو سال (11) و حداقل آن بیست و یک ماه است و کمتر از آن در حق طفل، ظلم و ستم محسوب میشود. (12)
عن الرضا (علیه السلام): قال رسول الله (صلى الله علیه و آله و سلم): لا تسترضعوا الحمقاء، ولا العمشاء، فان اللبن یعدى. (13)
امام رضا (علیه السلام) فرمود: رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم) فرموده است:
زنان احمق و زنانى که رنجور و معیوب هستند و بى اختیار از چشمشان اشک مى‌چکد را براى شیردادن فرزندانتان انتخاب نکنید، زیرا شیر تاثیر سوء خود را مى‌گذارد.
اطعموا حبالاکم اللبان فان یکن فى بطشها علام خرج زکى القلب عالما شجاعا وان یکن جاریة حسن خلقها وخلقتها. (14)
استحسنوا اسماءکم فانکم تدعون بها یوم القیامة، قم یا فلان الى نورک، قم یا فلان بن فلان، لانورلک. (15)
نامهاى خود را نیکو گردانید، زیرا در قیامت با همان نام خوانده مى‌شوید که‌اى فلان، فرزند فلان برخیز و به سوى نور خود گام بردار، و‌اى فلان، فرزند فلان برخیز که نورى ندارى.
امام رضا (علیه السلام) فرموده است:
لا یدخل الفقر بیتا فیه اسم محمد، او احمد، او على، او الحسن، او الحسین، او جعفر، او طالب، او عبدالله، او فاطمة من النساء. (16)
در هر خانه‌اى که کسى به نام ((محمد)) یا ((على)) یا ((حسن)) یا ((حسین)) یا ((جعفر)) یا ((طالب)) یا ((عبدالله)) و از زنان به نام ((فاطمه)) وجود داشته باشد، فقر و تنگدستى (در آن خانه) راه نخواهد یافت.
البیت الذى فیه محمد یصبح اهله بخیر ویمسون بخیر. (17)
خانه‌اى که در آن ((محمد)) باشد، اهل آن خانه بامداد و شامگاه‌شان توام با خیر و برکت خواهد بود.
عن احمد بن هیثم عن الرضا (علیه السلام) قال: قلت له لم یسمى‌العرب اولادهم بکلب وفهد ونمر و اشباه ذلک؟
قال: کانت العرب اصحاب حرب وکانت تهول على العدو باسماء اولادهم.... (18)
((احمد بن هیثم)) از امام رضا (علیه السلام) سۆال کرد: چرا اعراب، فرزندان خود را به نامهاى سگ، یوز، پلنگ و نظایر آن نامگذارى مى‌کردند؟
حضرت در پاسخ فرمود: عرب‌ها مردان جنگ و نبرد بودند، این اسم‌ها را روى فرزندان خود مى‌گذاردند تا هنگام صدا زدن فرزندان‌شان، در دل دشمن ترس و وحشت ایجاد کنند و اینگونه اسم‌ها براى آنان هیبت و شجاعت محسوب شود.
قال على بن موسى الرضا (علیه السلام): اذا سمیتم الولد محمدا فاکرموه، واوسعوا له فى المجلس، ولا تقبحوا له وجها. (19)
امام رضا (علیه السلام) فرمود: هرگاه فرزندى را به نام ((محمد)) نامگذارى کردید، او را گرامى‌بدارید، در مجلس براى او جا باز کنید و در برابر او چهره درهم نکشید با ترشرویى با او برخورد نکنید.
عن الرضا (علیه السلام) عن البیه، عن ابائه (علیهم السلام) قال: قال رسول الله (صلى الله علیه و آله و سلم): ما من قوم کانت لهم مشورة فحضر معهم من اسمه محمد او احمد فادخلوه فى مشورتهم الاکان خیرا لهم. (20)
امام رضا (علیه السلام) فرمود: رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم) فرموده است: هر گروهى که امورات خود را با مشورت اصلاح کنند و بین آن جمعیت نام ((محمد)) یا ((احمد)) باشد، در صورتى که جمعیت مشورت کننده به احترام این نام راى و نظر آنها را در تصمیم‌گیرى خود وارد نمایند، سرانجام کارشان به خیر و موفقیت خواهد انجامید.
عن الحسن بن الجهم: قال: سمعت اباالحسن الرضا (علیه السلام) یقول: قال: ابوجعفر (علیه السلام): ان النطفة تکون فى الرحم اربعین یوما، ثم تصیر علقة اربعین یوما، ثم تصیر مضغة اربعین یوما، فاذا کمل اربعة اشهر، بعث الله ملکین خلاقین، فیقولان: یا رب ما تخلق ذکرا او انثى فیۆمران. فیقولان یا رب شقیا او سعیدا فیۆمران، فیقولان: یا رب ما اجله وما رزقه، وکل شى ء من حاله وعدد من ذلک اشیاء ویکتبان المیثاق بین عینیه، فاذا اکمل الله له الاجل بعث الله ملکا، فزجره زجرة فیخرج وقد نسى المیثاق، فقال الحسن بن الجهم: فقلت له: افیجوزان یدعو الله فیحول الانثى ذکرا والذکر انثى؟ فقال: ان الله یفعل ما یشاء. (21)
حسن بن جهم گوید: از امام هشتم شنیدم که فرمود:
امام ششم فرمود: نطفه در رحم چهل روز مى‌ماند، سپس چهل روز علقه مى‌شود، پس چهل روز مضغه مى‌شود، وقتى چهار ماهه شد، دو فرشته مى‌آیند، پس عرض مى‌کنند: پروردگارا مرد شود یا زن؟ پس خداوند فرمان مى‌دهد، عرض مى‌کنند: شقى است یا سعید؟ پس فرمان مى‌رسد. عرض مى‌کنند: چیست اجلش و رزقش و احوالش و امور دیگر و همه را بین دو چشمانش مى‌نویسند. پس چون مدتش به پایان مى‌رسد، فرشته‌اى مى‌آید و او را زجرى مى‌دهد و کودک به دنیا مى‌آید.
حسن بن جهم پرسید: آیا مى‌توان از خداوند خواست که پسر، دختر شود و دختر پسر شود؟
حضرت فرمود: خداوند آنچه بخواهد، انجام مى‌دهد.
عن الرضا (علیه السلام): قلة العیال احد الیسارین. (22)
امام رضا (علیه السلام): فرموده است: ((کمى زن و فرزند یکى از دو آسایش است)). (یعنى اگر در آمد کافى ندارد، حداقل عائله‌اش کم باشد، آسوده‌تر است).
از امام رضا (علیه السلام) روایت شده است:
روزى حضرت موسى بن جعفر (علیه السلام) در محضر پدرش امام صادق (علیه السلام) سخنى گفت که باعث شگفتى و سرور شادى پدر شد.
حضرت در مقام تشویق از فرزند خود، او را مورد خطاب قرار داد و فرمود:
یا بنى! الحمدالله الذى جعلک خلفا من الاباء، وسرورا من الابناء، وعوضا عن الاصدقاء. (23)
((اى فرزندم! سپاس خداى را که تو را جانشین و خلف پدران و مایه سرور و بهجت فرزندان و جانشین دوستان قرار داد. (یعنى فرزندم، تو با این شایستگى و لیاقتى که از خود نشان مى‌دهى، هم بهترین خلف و جانشین پدر هستى و هم بهترین فرزند و مایه روشنى چشم پدر و هم بهترین یار و مونس پدر به جاى دوستان او مى‌باشى).
عن ابى الحسن الرضا (علیه السلام) اکل الرمان الحلو یزید فى ماء الرجل ویحسن الولد. (24)
امام رضا (علیه السلام) فرمود: خوردن انار شیرین، آدمى‌را در امور جنسى نیرومند نموده و در زیبایى فرزند تاثیر فراوانى دارد.
عن الرضا (علیه السلام): علیکم باکل بقلة الهندباء، فانها تزید فى المال والولد، ومن احب ان یکثر ماله وولده فلیدمن اکل الهندباء. (25)
امام رضا (علیه السلام) فرمود: بر شما باد به خوردن دانه‌هاى ((کاسنى)) زیرا خوردن آن، در ((تکثیر مال)) و ((تکثیر اولاد)) موثر است و هر کس خواهان ازدیاد مال و اولاد باشد. پیوسته از ((کاسنى)) استفاده کند.
1- بحارالانوار، جلد 101، ص 91
2- مکارم الاخلاق، ص 219
3- عیون اخبار الرضا، جلد 2، ص 127 - بحارالانوار، جلد 48، ص 24
4- مسندالامام الرضا، جلد 2، ص 255 - کافى، جلد 5، ص 334
5- بحارالانوار، جلد 19، (جزء 2)، ص 40 - صحیفة الرضا، ص 49
6- بحارالانوار، جلد 101، ص 116
7- رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم) فرمود: من ولد له مولود فلیوذن فى اذنه الیمنى، ولیقم الیسرى، لان ذلک عصمة من الشیطان. ((دعائم الاسلام، جلد 1، ص 147 - بحارالانوار، جلد 81، ص 162))
8- مسندالامام الرضا، جلد 2، ص 278 - عیون اخبار الرضا، جلد 2، ص 28
9- عیون اخبار الرضا، جلد 2، ص 69
10- مسند الامام الرضا، جلد 2، ص 278
11- والوالدات یرضعن اولادهن حولین کاملین لمن اراد ان یتم الرضاعة. (سوره بقره / آیه 233)
مادران فرزندان خود را دو سال تمام شیر مى‌دهند. (این) براى کسى است که بخواهد دوران شیرخوارگى را تکمیل کند
12- امام صادق (علیه السلام) فرمود: الرضاع واحد و عشرون شهرا فما نقص فهو جور على الصبى. ((الشافى، جلد 2، ص 148))
13- وسائل الشیعه، جلد 15، ص 188 - مسندالامام الرضا، جلد 2، ص 278
((عمشاء)): ((کسى که بى اختیاراز چشمانش اشک مى‌ریزد))
14- سفینة البحار، جلد 2، ص 341
15- عدة الداعى، ((ابن فهد))، ص 78
16- بحارالانوار، جلد 101، ص 131
17- وسائل الشیعه، جلد 15. ص 127
18- وسائل الشیعه، جلد 5، ص 115
19- بحارالانوار، جلد 110، ص 128
20- عیون اخبار الرضا، جلد 2، ص 29 - تفسیر قرطبى، جلد 3، ص 193
21- کافى، جلد 6، ص 13
22- مسند الامام الرضا (علیه السلام)، جلد 1، ص 293
23- عیون اخبارالرضا، جلد 2، ص 127 - بحارالانوار، جلد 48، ص 24
24- فروع کافى، جلد 6، ص 355، حدیث 17
25- بحارالانوار، جلد 104، ص 81، حدیث 21
